Mówimy o rzeczach ważnych: Radykalna prostatektomia

Nowa rzeczywistość po usunięciu gruczołu krokowego

Często podkreślamy, że w Erotic Med do seksu podchodzimy bardzo kompleksowo. Poza przyjemnością patrzymy na niego również przez pryzmat zdrowia, higieny, bezpieczeństwa. Wiemy, że seks ma wiele twarzy, z których każda składa się na ogólne zadowolenie z życia erotycznego. Dlatego, wykorzystując swoje kontakty w środowisku medycznym, korzystam z okazji, by zadać w Waszym imieniu pytania o najbardziej interesujące Was tematy.

Temat raka prostaty pojawiał się na naszym blogu w listopadowym wpisie o świadomości raka jąder i prostaty, w którym również poruszałyśmy temat diagnostyki i leczenia. Jednak co się dzieje po zdiagnozowaniu nowotworu prostaty, po wycięciu gruczołu sterczowego? Radykalna prostatektomia to zabieg, po którym wielu mężczyzn musi zmierzyć się z zupełnie nową rzeczywistością. Pomaga im w tym rehabilitacja pod okiem najlepszej fizjoterapeutki urologicznej w Krakowie. Pani Kinga Religa-Popiołek odpowiada na pytania, które nasuwają się mężczyznom po usunięciu prostaty.

Fizjoterapia urologiczna – powrót do formy po radykalnej prostatektomii

Pani Kinga Religa-Popiołek jest absolwentką fizjoterapii na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Ciągle poszerza swoje kompetencje biorąc udział w szkoleniach, kursach i konferencjach na temat fizjoterapii w ginekologii i położnictwie oraz urologii. Od 2015 roku jest fizjoterapeutą Oddziału Klinicznego Ginekologii i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie oraz wiceprezesem Małopolskiego Oddziału Stowarzyszenia Osób z NTM „Uroconti”. Jest także redaktorem działu Rehabilitacja Urologiczna w czasopiśmie naukowym „Przegląd Urologiczny” pod redakcją Prof. Piotra L. Chłosty. Zajmuje się także pacjentami z problemami urologicznymi (m.in. nietrzymanie moczu po radykalnej prostatektomii) oraz pacjentkami z dysfunkcjami uroginekologicznymi (m.in. nietrzymanie moczu, pęcherz nadaktywny, obniżenie narządów) w gabinecie Multifizjo.

Wywiad Sex Coacha mgr Justyny Płonki z fizjoterapeutką urologiczną – Kingą Religą-Popiołek

Justyna Płonka: Mężczyźni po wycięciu gruczołu prostaty mają wiele wątpliwości odnośnie swojej sprawności seksualnej. Przede wszystkim zastanawiają się, czy uda im się tą sprawność w pełni odzyskać?

Kinga Religa-Popiołek: Najczęstszym powikłaniem po radykalnej prostatektomii, obok nietrzymania moczu, są rzeczywiście zaburzenia erekcji. To, czy pacjent odzyska pełną sprawność w zakresie funkcji seksualnej po usunięciu stercza zależy od kilku czynników. Jednym z nich jest technika operacyjna, a konkretniej na ile podczas zabiegu zostaną uszkodzone włókna nerwowe i tętnice zaopatrujące prącie w krew oraz czy zabieg został przeprowadzony z zaoszczędzeniem pęczków nerwowo-naczyniowych, od których również uzależniona jest erekcja. Warto tutaj zaznaczyć, że w dużej mierze technika oszczędzająca te struktury jest stosowana jedynie w przypadku raka ograniczonego do narządu o niskiej agresywności, zatem przede wszystkim zależy to od stadium choroby. Drugim czynnikiem, który będzie w dużej mierze determinował możliwości seksualne po radykalnej prostatektomii, jest jakość erekcji przed interwencją chirurgiczną. Nie należy spodziewać się, że po zabiegu erekcja będzie lepsza, skoro już przed zabiegiem nie była satysfakcjonująca. Zatem, jak Pani widzi, nie da się dać jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.

J: Jak długo po prostatektomii można zacząć rehabilitację? Czy jakieś ćwiczenia mogą wykonywać na własną rękę, czy wszystkie odbywają się pod Pani okiem w gabinecie?

K: Fizjoterapię urologiczną warto wprowadzić na 4-6 tygodni jeszcze przed zabiegiem w celu przygotowania pacjenta do operacji. Natomiast jeśli pacjent jest już po radykalnej prostatektomii, wtedy należy się zgłosić na konsultację chwilę po usunięciu cewnika, co następuje zwykle ok. 10-14 dni po zabiegu, a czasem wcześniej. Jestem zdecydowanym zwolennikiem konsultacji indywidualnych zarówno przed, jak i po zabiegu, ponieważ wiele ćwiczeń przedstawionych w internecie czy też na ogólnodostępnych ulotkach nie jest właściwych. Nie chcę tu absolutnie demonizować prób pomocy pacjentom pod taką właśnie postacią, ale wielokrotnie spotkałam się z sytuacją, kiedy to pacjent ćwiczył według wskazówek zamieszczonych na przypadkowej stronie w internecie, przez co nauczył się np. nieprawidłowego wzorca aktywacji mięśni dna miednicy, co pogarszało jego stan i jednocześnie utrudniło dalszy proces rehabilitacji, ponieważ łatwiejszym jest nauczyć pacjenta od nowa jakiegoś ćwiczenia, niż najpierw pozbywać się błędnego wzorca, a potem dopiero uczyć tego właściwego.

J: Czy wszyscy Panowie po usunięciu gruczołu krokowego zmagają się z nietrzymaniem moczu? Czy wszystkim Panom udaje się zapanować nad niekontrolowanym jego wyciekiem?

K: Do tej pory znaczna większość pacjentów po radykalnej prostatektomii boryka się z problemem nietrzymania moczu, jednak są przypadki, kiedy to pacjent odzyskuje kontrolę na oddawaniem moczu w stosunkowo krótkim czasie, np. w ciągu kilku tygodni lub krótszym, jednak należy podkreślić, że bardzo dużo zależy od zastosowanej techniki operacyjnej, wieku pacjenta, jego masy ciała itp. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że znacznej większości pacjentów udaje się wrócić do pełnego trzymania moczu, jednak im szybciej pacjent przyzwyczai się do myśli, że jest to proces, który trwa, a nie zmiana, która zajdzie z dnia na dzień, tym lepiej. Zdarzają się pacjenci, którzy pomimo właściwie prowadzonej rehabilitacji i stosowania się do zaleceń specjalistów, nie osiągną pełnej kontynencji. Z reguły na powrót umiejętności kontrolowania moczu daje się rok od czasu operacji, zatem jeśli nasilenie tego powikłania nadal jest duże po upłynięciu 12 miesięcy lub pacjent nie jest w pełni usatysfakcjonowany efektem, wtedy można zacząć interesować się operacyjnym leczeniem nietrzymania moczu, czyli w tym przypadku wszczepieniem sztucznego zwieracza.

J: Jak wygląda życie erotyczne po usunięciu prostaty? Wielu mężczyzn ma problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem wzwodu. Rehabilitacja daje nadzieję na ich zażegnanie. Jednak czy w każdym przypadku? Bardzo szacunkowo jakie są szanse na odzyskanie sprawności?

K: W przypadku obustronnego zachowania pęczków nerwowo-naczyniowych szansa na odzyskanie erekcji waha się w granicach 50%, natomiast w przypadku ich jednostronnego zaoszczędzenia spada do 30%. U wszystkich pacjentów, niezależnie od tego, czy zostały usunięte, czy zachowane pęczki nerwowo-naczyniowe, stosuje się farmakoterapię w postaci m.in. tadalafilu i sildenafilu, terapię próżniową (pompka) i ćwiczenia mięśni dna miednicy w różnej formie. Jeśli nie ma odpowiedzi na to leczenie, wtedy można zaproponować pacjentowi iniekcje z prostaglandyn, które wkłuwa się bezpośrednio w prącie. Być może nie brzmi to zbyt zachęcająco, ale zastrzyk jest praktycznie niebolesny, za to efekt w większości przypadków bardzo zadowalający. Iniekcje najpierw powinien wykonać urolog, by wskazać pacjentowi odpowiednie miejsce wkłucia, by później pacjent mógł wykonywać ją samodzielnie na kilkanaście minut przed planowanym stosunkiem. Nieco kłopotliwą kwestią pozostaje póki co pozyskanie zastrzyków, ponieważ nie są one dostępne na polskim rynku farmaceutycznym. Pacjenci dostają receptę od urologa w Polsce i mogą ją zrealizować np. w aptece przygranicznej z Niemcami lub Czechami, skąd zastrzyki mogą zostać ściągnięte na zamówienie, gdyż m.in. w tych krajach są dostępne. Ostatecznością w przypadku zaburzeń erekcji jest wszczepienie protezy prącia, co wbrew pozorom, jest coraz popularniejsze.

J: Jakie gadżety poleca Pani swoim pacjentom do ćwiczeń i w jaki sposób pomagają one w rehabilitacji?

K: Pacjentom po radykalnej prostatektomii w ramach rehabilitacji zaburzeń erekcji i przy braku przeciwwskazań, zalecam stosowanie terapii próżniowej, czyli pompki do uzyskania wzwodu.
Nie wiem, czy gadżet to będzie dobre określenie, ale w przypadku nasilonego nietrzymania moczu, kiedy to pacjent ma trudności choćby z częściowym utrzymaniem moczu w pęcherzu, a sytuacja tego od niego wymaga, zalecam krótkotrwałe stosowanie zacisku prąciowego. Przykładem takiej sytuacji jest pacjent po radykalnej prostatektomii, u którego w krótkim czasie po operacji, ze względu na stadium choroby nowotworowej, konieczne jest zastosowanie radioterapii. W takich przypadkach często pacjent nie ma wystarczająco dużo czasu na rekonwalescencję i poprawę trzymania moczu, przez co zastosowanie zacisku prąciowego okazuje się być konieczne na czas naświetlań, ponieważ w trakcie seansu radioterapii, który trwa zazwyczaj kilka-kilkanaście minut pęcherz moczowy musi być wypełniony, by zminimalizować ryzyko jego uszkodzenia.

J: Czy to prawidłowość, że po prostatektomii podczas orgazmu nie ma wytrysku? Czy ten stan rzeczy jest przejściowy, czy permanentny?

K: Tak, brak wytrysku jest następstwem radykalnej prostatektomii i nie jest to stan przejściowy. Jednak pomimo braku wytrysku, pacjent z powodzeniem może odczuwać orgazm.

J: Czy prostata może odrosnąć?

K: Nie może.

J: Czy rakowi prostaty można zapobiegać? Jeśli tak to w jaki sposób? Czy masaże prostaty mogą być elementem profilaktyki?

K: W ramach profilaktyki raka prostaty należy regularnie, a po 40-tym roku życia co roku, konsultować się z urologiem oraz również co roku oznaczać poziom PSA (zwykłe badanie z krwi). Urolog podczas wizyty wykona badanie USG oraz badanie manualne przez odbyt, które w większości przypadków jest całkowicie bezbolesne. Jeśli specjalista stwierdzi jakieś nieprawidłowości, skieruje pacjenta na dalszą diagnostykę – z reguły jest to rezonans magnetyczny, a następnie biopsja. Nie spotkałam się do tej pory z badaniami, które potwierdzałyby skuteczność masażu prostaty w obniżaniu ryzyka wystąpienia raka.

J: Czy sytuacja mężczyzn po prostatektomii prostej i radykalnej różnią się od siebie? Czy mężczyźni po radykalnym wycięciu prostaty cierpią na inne skutki uboczne zabiegu, niż ci po zabiegu klasycznym? Czy rehabilitacja w tych przypadkach ma różną skuteczność?

K: Prostatektomię prostą stosuje się w przypadku leczenia łagodnego rozrostu stercza, natomiast radykalną w sytuacji, gdy stwierdzono raka prostaty. Obecnie złotym standardem operacyjnego leczenia łagodnego rozrostu stercza jest przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego, czyli TURP. Znacznie rzadziej wykonuje się prostatektomię prostą, czyli adenomektomię, ze względu na większe ryzyko powikłań chociażby w postaci nietrzymania moczu. Po zabiegu TURP nietrzymanie moczu występuje rzadko, chociaż zdarza się ono szczególnie u pacjentów, u których zaszła potrzeba wykonania TURP więcej niż raz.

J: Jakie są objawy raka prostaty?

K: Wolałabym nie podawać objawów raka prostaty, by nie uśpić czujności mężczyzn czytających ten tekst. Rak prostaty bardzo często przebiega bezobjawowo, pacjentowi wcale nie muszą towarzyszyć częstomocz, nokturia czy też trudności w rozpoczęciu mikcji, co z kolei ma miejsce w przypadku łagodnego rozrostu stercza. Dlatego też najważniejsze są badania profilaktyczne w postaci regularnych wizyt u urologa i oznaczanie PSA. Taka profilaktyka jest szczególnie ważna u mężczyzn, u których rak prostaty występował w rodzinie, np. u ojca, dziadka lub brata.

Pani Kingo, w imieniu wszystkich, którzy ten tekst czytają, bardzo dziękujemy, że zechciała Pani poświęcić chwilę, by odpowiedzieć na nasze pytania. Od Gości naszego salonu, którzy skorzystali z Pani pomocy słyszymy ciągle same superlatywy o Pani zaangażowaniu i zdolnościach motywacyjnych, cieszymy się, że miałyśmy okazję poznać Panią osobiście.